Zgodnie z obowiązującymi przepisami, studenci podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego. Przepisy wskazują również wyraźnie kolejność przejmowania obowiązku zgłoszenia.
Studentem jest osoba, która kształci się na studiach pierwszego lub drugiego stopnia albo na jednolitych studiach magisterskich. Nie są studentami uczestnicy studiów doktoranckich oraz podyplomowych. Osoba jest studentem do daty ukończenia studiów bądź do daty skreślenia z listy studentów.
1. Student pracujący
Jeżeli student jest zatrudniony na umowę o pracę, do ubezpieczenia zgłasza go (i odprowadza składkę) pracodawca. Jeśli natomiast student prowadzi własną działalność gospodarczą, obowiązek ten leży po jego stronie.
W przypadku umowy-zlecenia i umowy o dzieło osoby do 26 roku życia, będącej uczniem lub studentem, nie są odprowadzane do ZUS żadne składki. ZUS wyjaśnia, że powyższa zasada ma zastosowanie do:
- uczniów szkół – bez względu na rodzaj szkoły (zawodowa, technikum, liceum) oraz bez względu na to, czy nauka jest prowadzona w systemie dziennym, wieczorowym czy zaocznym,
- studentów – bez względu na rodzaj szkoły (państwowa, prywatna) i typ studiów (dzienne, zaoczne, wieczorowe).
2. Ubezpieczenie przez rodzica
W drugiej kolejności obowiązek zgłoszenia studenta do ubezpieczenia mają – w przypadku studenta, który nie ma umowy o prace czy własnej działalności gospodarczej – rodzice, ale tylko do 26 roku życia studenta. Pracujący rodzic zgłasza studenta do swojego ubezpieczenia.
3. Ubezpieczony przez uczelnię
Warto zaznaczyć, że studenta, który ukończył 26-ty rok życia lub nie podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu, do ubezpieczenia zgłasza uczelnia.
Zgłoszenie to następuje po immatrykulacji i złożeniu przez studenta oświadczenia o niepodleganiu obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu. Dotyczy to wszystkich typów uczelni i trybów studiowania, czyli także np. uczelni prywatnych, studiów zaocznych itp.
Student, który został zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego przez uczelnię, zgłasza do tego ubezpieczenia również wszystkich członków rodziny (współmałżonka, dzieci), którzy nie podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu z innego tytułu.
Warunkiem opłacania przez Uniwersytet składek jest zgłoszenie się studenta we właściwym dziekanacie, wypełnienie druku ZUS ZZA i dołączenie do niego oświadczenia o niepodleganiu obowiązkowi ubezpieczenia z innego tytułu.
Różne tytuły ubezpieczenia
W przypadku zbiegu tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, gdy w ramach każdego z tych tytułów składka finansowana jest z budżetu państwa, składka jest opłacana z tytułu, który powstał wcześniej.
Jeżeli tytuły powstały równocześnie, składka jest opłacana z pierwszego zgłoszonego tytułu.
Obowiązek odprowadzania składek przez uczelnię wyższą na ubezpieczenie zdrowotne dla uprawnionych osób wygasa z dniem ukończenia studiów (nie później niż do 30 września roku akademickiego, w którym student zaliczył ostatni semestr studiów) lub skreślenia z listy studentów. Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej wygasa po upływie 4 miesięcy od zakończenia nauki lub w momencie skreślenia z listy studentów.
Student, za którego jest odprowadzana przez uczelnię składka na ubezpieczenie zdrowotne, ma obowiązek poinformować uczelnię o fakcie nabycia prawa do ubezpieczenia z innego tytułu (podjęcie pracy, zawarcie związku małżeńskiego z osobą ubezpieczoną). Uczelnia wyrejestrowuje wówczas studenta z ubezpieczenia (druk ZUS ZWUA) i zaprzestaje odprowadzania składek. Student ma również obowiązek zgłosić zmianę danych zawartych we wniosku.
Dowód ubezpieczenia
Podczas wizyty u lekarza ubezpieczenia zdrowotnego należy okazać dowód ubezpieczenia. Dowodem ubezpieczenia jest każdy dokument potwierdzający uprawnienia do świadczeń opieki zdrowotnej, w szczególności dokument potwierdzający bieżące opłacanie składek. Może wiec to być aktualnie potwierdzona przez pracodawcę rodzinna legitymacja ubezpieczeniowa albo zgłoszenie do ubezpieczenia (druk ZCZA lub ZCNA) wraz z ważną legitymacją studencką, natomiast w przypadku studentów ubezpieczonych przez uczelnie – ważna legitymacja studencka wraz z dokumentem potwierdzającym zgłoszenie do ubezpieczenia.
W nagłych przypadkach (zachorowanie, wypadek) dokument taki może zostać przedstawiony później. W przypadku przyjęcia do szpitala można zrobić to w ciągu 30 dni od rozpoczęcia udzielania świadczenia, jeśli hospitalizacja trwa dłużej, a jeśli to niemożliwe – to w ciągu 7 dni od dnia wypisania ze szpitala. W przeciwnym wypadku szpital może obciążyć chorego kosztami leczenia.
Studenci pochodzący spoza państw Unii Europejskiej (np. z Ukrainy, Białorusi), którzy rozpoczynają naukę na uczelni w Polsce, mogą podpisać umowę o Dobrowolnym Ubezpieczeniu Zdrowotnym z dyrektorem właściwego (ze względu na miejsce pobierania nauki) oddziału wojewódzkiego NFZ. Do zawarcia umowy niezbędne jest przedstawienie zaświadczenia ze szkoły o tym, że dana osoba ma status studenta.
Reasumując
Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego studenta kształcącego się w systemie dziennym lub zaocznym nałożony jest na:
- rodziców studenta – do 26 roku życia, jeśli student jest na ich wyłącznym utrzymaniu,
- uczelni – (na wniosek studenta) do 26 roku życia, jeżeli nie jest na utrzymaniu rodziców, lub gdy ukończył 26 rok życia.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jednolity Dz. U. z 2008r. nr 164, poz. 1027, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 13 października 2008r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2007r. Nr 11 poz. 74, ze zm.).