Psychologia sądowa
Okres nauczania: 2 semestry (zajęcia w soboty i niedziele)
O kierunku
Praktyka wymiaru sprawiedliwości wskazuje na rosnące zapotrzebowanie na usługi osób posiadających wiedzę i umiejętności z zakresu psychologii sądowej. Wynika to z niedoboru psychologów posiadających odpowiednie przygotowanie do współpracy z organami ścigania, sądami i instytucjami udzielającymi pomocy ofiarom przestępstw. Specjalizacja w tym zakresie to nie tylko wiedza i doświadczenie psychologiczne, ale także znajomość procedur sądowych, niektórych zagadnień prawa materialnego, czy metodologii sporządzenia opinii sądowo – psychologicznej.
Odbycie studiów podyplomowych w zakresie psychologii sądowej z pewnością otwiera kolejne drzwi do rozwoju kariery zawodowej. Stanowi podstawę ubiegania się o wpis na listę biegłych sądowych. Pozwala podnieść kompetencje
i umiejętności w zakresie czynności procesowych z udziałem psychologów, ale także w zakresie profilaktyk i przeciwdziałania przestępczości.
Dla kogo?
- osoby zainteresowane poszerzeniem wiedzy z zakresu psychologii sądowej;
- psychologowie aspirujący do uzyskania wpisu na listę biegłych sądowych;
- biegli psychologowie zainteresowani podniesieniem swoich kompetencji.
Dlaczego warto?
- Dedykowany program nauczania w pełni odpowiadający na aktualne potrzeby.
- Wybitni specjaliści niszowych specjalizacji w kadrze.
- Innowacyjne podejście do prowadzenia zajęć.
- Integracja nowoczesnej technologii VR w symulacjach zajęciowych.
- Świadectwo ukończenia studiów pozwala ubiegać się o wpis na listę biegłych sądowych przy Sądach Okręgowych.
Kadra
Znani i cenieni specjaliści z dziedziny kryminalistyki, psychologii, psychiatrii, seksuologii; biegli sądowi, sędziowie, prokuratorzy, autorzy licznych publikacji oraz członkowie komisji.
dr Sebastian Ładoś - Koordynator merytoryczny
Doktor nauk prawnych, sędzia Sądu Okręgowego w Warszawie.
Wykładowca z wieloletnim doświadczeniem w zakresie prawa karnego i kryminalistyki. Autor i wykładowca licznych szkoleń dla sędziów, prokuratorów i funkcjonariuszy służb mundurowych. Były członek Komitetu Rady Europy do spraw zapobiegania torturom i nieludzkiemu traktowaniu w Strasburgu (CPT).
Program studiów
Program studiów jest wynikiem wieloletniej obserwacji potrzeb organów ścigania i sądów oraz współpracy psychologów z organami procesowymi. Tematyka zajęć oraz ich metodologia ma oryginalny charakter związany z najwyższymi standardami opiniowania sądowo – psychologicznego. Program studiów został dostosowany do potrzeb organów procesowych. Prawa autorskie w tym zakresie przysługują wyłącznie Warszawskiej Akademii Medycznej Nauk Stosowanych.
Psychologia sądowa a psychologia śledcza
- Związki prawa i psychologii – wyzwania, szanse i zagrożenia.
- Psychologia śledcza, a psychologia sądowa – cele i przedmiot badań. Rola psychologów w postępowaniu przygotowawczym.
- Znaczenie psychologii w postępowaniu karnym na przykładzie czynności przesłuchania i oceny zniekształcenia procesów poznawczych – dlaczego ludzie inaczej postrzegają te same zjawiska?
- Prawne warunki wykonywania zawodu psychologa. Specjalizacje.
- Obszary wykorzystania psychologii w toku śledztwa.
- Czy psycholog może pomóc w analizie znamion przestępstwa? – warsztat na przykładzie popełnienia przestępstwa zgwałcenia z art. 197 § 1 k.k.
- Psycholog jako biegły sądowy. Wpis na listę biegłych. Wymagane kwalifikacje.
- Postępowanie o wykreślenie z listy.
- Funkcja biegłego psychologa w świetle projektu ustawy o biegłych sądowych.
- Ochrona tajemnicy psychologicznej.
- Odpowiedzialność za ujawnienie tajemnicy zawodowej i tzw. danych wrażliwych – studium praktyki sądowej.
- Przykłady naruszenia zasad etyki przez psychologa. Funkcja biegłego, a inne funkcje zawodowe psychologa.
Psychologia a cele postępowania karnego
- Przedmiot i metody badań psychologii śledczej oraz psychologii sądowej.
- Psychologia, kryminalistyka, kryminologia i inne nauki pokrewne (pomocnicze) w prawie karnym.
- Przesłanki wszczęcia śledztwa. Sądowa kontrola decyzji o odmowie wszczęcia i umorzeniu śledztwa.
- Czynności sprawdzające i weryfikacja danych zawartych w zawiadomieniu o popełnieniu przestępstwa.
- Faktyczne wszczęcie śledztwa. Pierwsze czynności dowodowe z udziałem psychologów.
- Formułowanie planów śledztwa ze szczególnym uwzględnieniem czynności psychologów śledczych i biegłych sądowych.
- Sporządzenie planu śledztwa w sprawie podejrzenia przestępstwa przeciwko wolności seksualnej
- Opiniowanie przez biegłych psychologów w postępowaniu karnym – zagadnienia ogólne.
- Przegląd spraw o typowe przestępstwa, w których opiniują biegli psychologowie.
- Wszczęcie śledztwa i typowe czynności procesowe z udziałem biegłych psychologów.
- Zabezpieczenie dowodów na potrzeby śledztwa ze szczególnym uwzględnieniem dokumentacji psychologicznej.
- Dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychologa – tezy dowodowe, zakres i przedmiot opinii, czas i miejsce wykonania badań.
- Organizacja pracy i obieg dokumentacji w sądzie oraz w prokuraturze (jednostki organizacyjne, sygnatury spraw).
Psychologia zeznań świadków (wyjaśnień oskarżonych)
- Przesłuchanie jako proces komunikacji interpersonalnej.
- Psychoorganiczne uwarunkowania procesu postrzegania i mechanizmu pamięci.
- Wpływ czynników zewnętrznych na procesy poznawcze.
- Czynniki podmiotowe wpływające na treść zeznań (wyjaśnień) – wiek, stan psychiczny, zaburzenia psychiczne, stan po użyciu środków psychoaktywnych.
- Przesłuchanie osób starszych z objawami demencji i innych zaburzeń.
- Kryteria wiarygodności i szczerości zeznań (wyjaśnień).
Metodologia opiniowania sądowo – psychologicznego w sprawach karnych
- Przesłuchanie świadka z udziałem biegłego psychologa.
- Metodologia sporządzenia opinii na temat zdolności postrzegania, zapamiętywania, odtwarzania spostrzeżeń i ich komunikowania.
- Wpływ zaburzeń psychicznych na procesy poznawcze.
- Badanie wpływu stresu na funkcje poznawcze świadka.
- Metody badań psychologicznych.
- Wykorzystanie danych z akt sprawy oraz innych materiałów na potrzeby diagnozy.
- Psychopatologia: klasyfikacje zaburzeń psychicznych. Zaburzenia czynności poznawczych, czynności emocjonalnych i motywacyjnych oraz inne mające znaczenie dla opiniowania sądowo – psychologicznego.
Metodologia opiniowania sądowo – psychologicznego w sprawach karnych
- Sporządzenie opinii przez biegłego psychologa – warsztat.
- Ocena opinii biegłego psychologa przez organy procesowe. Przypadki podważenia opinii biegłego psychologa – studium praktyki sądowej.
- Prywatna ekspertyza psychologiczna.
- Konfrontacje biegłych psychologów.
- Przesłuchanie biegłego na rozprawie – uwarunkowania prawne.
Szczególne czynności procesowe z udziałem psychologów w postępowaniu karnym
- Sporządzenie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa przez psychologa terapeutę.
- Przesłuchanie psychologa w charakterze świadka w postępowaniu przygotowawczym i sądowym.
- Przesłuchanie małoletniego pokrzywdzonego z udziałem biegłego psychologa – warsztat połączony z symulacją.
- Sporządzenie opinii sądowo – psychologicznej dotyczącej przesłuchania małoletniego. Analiza lingwistyczno – psychologiczna zeznań w kontekście stopnia rozwoju małoletniego. Identyfikacja traumy i symptomów doświadczenia przemocy.
- Badanie wpływu innych osób na treść zeznań. Symptomy indukcji oraz sugestii.
- Przesłuchanie osób starszych z objawami demencji i innych zaburzeń.
- Przesłuchanie osób uzależnionych od alkoholu i innych środków psychoaktywnych.
Szczególne czynności procesowe z udziałem psychologów w postępowaniu karnym
- Formułowanie wersji śledczych z udziałem psychologów.
- Przesłuchanie dorosłej ofiary przestępstwa przeciwko wolności seksualnej z udziałem biegłego psychologa – warsztat połączony z symulacją.
- Metodologia sporządzenia opinii sądowo – psychologicznej dotyczącej ofiary przestępstwa przeciwko wolności seksualnej.
Portret psychologiczny sprawców czynów zabronionych
- Profilowanie sprawców przestępstw.
- Czynności z udziałem psychologów zmierzające do identyfikacji sprawcy.
Perspektywa wykorzystania sztucznej inteligencji przez psychologów śledczych. - Metodologia profilowania.
- Badania psychologiczne oskarżonego.
- Badanie procesów motywacyjnych i osobowości sprawcy czynu zabronionego.
- Opinia psychologiczna w zakresie wyjaśnień oskarżonego (podejrzanego).
- Badanie zaburzeń psychicznych oskarżonego pod kątem orzeczenia trafnej represji karnej (w tym poddania sprawcy terapii i innym oddziaływaniom).
Badanie sprawców czynów zabronionych
- Badania psychologiczne oskarżonego.
- Badanie procesów motywacyjnych i osobowości sprawcy czynu zabronionego.
- Opiniowanie dotyczące stanów afektywnych.
- Psychologiczne uwarunkowania samooskarżenia.
- Inne szczególne przypadki badania psychologicznych przyczyn popełnienia przestępstwa.
Udział biegłego psychologa w wydaniu opinii przez biegłych innych specjalności w postępowaniu karnym
- Pojęcie poczytalności w prawie karnym materialnym.
- Badanie poczytalności w toku śledztwa.
- Prawne uwarunkowania obserwacji w zakładzie leczniczym.
- Przesłanki orzekania środków zabezpieczających (terapii, terapii uzależnień i pobytu w zakładzie psychiatrycznym).
- Opiniowanie zaburzeń w przypadku preferencyjnych sprawców seksualnych z udziałem biegłego psychologa.
- Metodologia sporządzenia opinii sądowo-psychiatrycznej.
- Współdziałanie biegłego psychologa z biegłymi lekarzami psychiatrami, biegłymi seksuologami oraz biegłymi innych specjalności.
- Wysłuchanie biegłych lekarzy psychiatrów, psychologów i seksuologów przed sądem.
- Inne problemy związane ze współdziałaniem biegłego psychologa z biegłymi innych specjalności przy wydaniu opinii.
Szczególne przypadki diagnostyki sądowo – psychologicznej w praktyce opiniowania
- Wpływ zaburzeń psychicznych na popełnienie przestępstwa z użyciem przemocy i innych.
- Diagnoza zaburzeń osobowości ze szczególnym uwzględnieniem oceny prawdopodobieństwa ponownego popełnienia przestępstwa.
- Wprowadzenie do neuropsychologii – narzędzia diagnozy przydatne na potrzeby opiniowania sądowego.
- Szczególne przypadki diagnozy psychologicznej wobec preferencyjnych sprawców seksualnych.
Szczególne wyzwania dotyczące biegłego psychologa w postępowaniu karnym.
- Przesłuchanie biegłego psychologa w charakterze świadka na rozprawie.
- Warsztat (c.d.). Techniki manipulacji w czasie przesłuchania – studium praktyki sądowej.
- Odpowiedzialność biegłego za złożenie fałszywej opinii (art. 244 § 4 k.k.).
- Ocena opinii biegłego psychologa w świetle dyrektyw z art. 201 k.p.k. i art. 7 k.p.k.
- Konfrontacja biegłych psychologów.
- Orzecznictwo ETPCZ w sprawach dotyczących biegłych.
- Standardy rzetelnego procesu w kontekście dowodu z opinii biegłego.
- Ochrona tajemnicy psychologicznej i wymogi etyczne stawiane biegłym.
Opiniowanie przez biegłych psychologów w postępowaniu cywilnym
- Ubezwłasnowolnienie – prawne uwarunkowania i przebieg postępowania.
- Postępowanie w sprawach dotyczących stwierdzenia nabycia spadku. Potrzeba dopuszczenia opinii biegłego psychologa. Analiza przypadków z praktyki sądowej. Współdziałanie biegłych psychologów z biegłymi lekarzami w zakresie ustalenia świadomości i swobody testowania.
- Ubezwłasnowolnienie – metodologia sporządzenia opinii.
- Opiniowanie w sprawach dotyczących stwierdzenia nabycia spadku.
- Opiniowanie w zakresie ustalenia świadomości i swobody testowania.
- Opiniowanie psychologiczne w zakresie zdolności do świadomego i swobodnego złożenia oświadczenia woli przy zawarciu umowy.
- Opiniowanie psychologiczne w przypadku spraw o odszkodowanie i zadośćuczynienie.
Opiniowanie sądowo – psychologiczne w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych
- Psychologiczne uwarunkowania niezdolności do wykonywania pracy.
- Badanie zaburzeń psychicznych, procesów motywacyjnych, osobowości, procesów postrzegania w sprawach o rozwiązanie stosunku pracy.
- Przykłady opinii sądowo – psychologicznych w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Opiniowanie psychologiczne w sprawach o mobbing.
- Mobbing i inne przestępstwa na szkodę pracowników. Znaczenie opinii biegłego psychologa.
- Wypadek przy pracy – uwarunkowania prawne i społeczne.
Opiniowanie sądowo – psychologiczne w sprawach rodzinnych i dotyczących nieletnich
- Przebieg postępowania w sprawach rozwodowych i rodzinnych. Opinia biegłego psychologa w kontekście innych źródeł dowodowych.
- Przebieg postępowania dotyczącego nieletnich sprawców czynów karalnych.
- Rodzaje rozstrzygnięć sądu.
- Postępowanie dotyczące władzy rodzicielskiej, uregulowania kontaktów z małoletnim i innych spraw rodzinnych.
- Metodologia diagnozy i opiniowania w sprawach o rozwód, a także w sprawach opiekuńczych, dotyczących władzy rodzicielskiej oraz uregulowania kontaktów z małoletnim.
- Wysłuchanie nieletniego z udziałem biegłego psychologa w sprawach dotyczących podejrzenia czynu karalnego.
- Diagnoza osobowości i stopnia rozwoju nieletniego. Opiniowanie dotyczące demoralizacji, nieprzystosowania społecznego i zaburzeń psychicznych.
Inne zagadnienia z zakresu psychologii sądowej
- Psychospołeczne i kulturowe zagadnienia związane z masową komunikacją. Media społecznościowe, a zasada domniemania niewinności.
- Wypowiedzi biegłego psychologa dla mediów. Ochrona tajemnicy psychologicznej i danych osobowych.
- Zniesławienia internetowe – problemy wykrywcze.
- Wpływ mediów na stan psychiczny ofiary przestępstwa.
- Pierwsza pomoc psychologiczna ofierze przestępstwa.
- Zarys suicydologii – ograniczenie ryzyka próby samobójczej.
- Współczesne wyzwania związane z pomocą i badaniem ofiar przestępstw.
- Psychologia ruchu drogowego. Wpływ czynników kulturowych na ograniczenie skali przestępczości drogowej.
- Psychologiczne aspekty związane z nadużyciem uprawnień przez funkcjonariuszy publicznych (ze szczególnym uwzględnieniem bezzasadnego użycia środków przymusu bezpośredniego, w tym broni palnej).
- Wypalenie zawodowe – problemy diagnostyczne i profilaktyka.
Warszawska Akademia Medyczna zastrzega sobie prawo do bieżącego dostosowywania programu w odpowiedzi na zgłaszane i konsultowane potrzeby uczestników studiów. Nanoszone zmiany nie będą mogły przekroczyć 20% całości zaplanowanego programu w danym roku akademickim.
Warunki ukończenia studiów i otrzymania świadectwa
- Minimum 80% obecności na zajęciach i czynny udział w zajęciach.
- Pozytywna ocena z egzaminu wiedzy nabytej podczas studiów.
- Praca dyplomowa przygotowana na zakończenie studiów.
Dokument ukończenia studiów
Świadectwo ukończenia studiów podyplomowych w Warszawskiej Akademii Medycznej Nauk Stosowanych (WAM)
Daty i miejsce zjazdów:
Program studiów zaplanowany jest na 10 zjazdów.
Data 1 zjazdu: 19-20 października 2024 r.
Zjazdy odbywają się w weekendy (soboty i niedziele) w siedzibie Warszawskiej Akademii Medycznej w Warszawie (ul. Okopowa 59).
Wszystkie zjazdy będą nagrywane, a nagrania archiwizowane w panelu studenta. Dostęp do nagrań z zajęć będzie szczególnie pomocny dla słuchaczy nieobecnych na zajęciach.
Koszt studiów:
Możliwość uzyskania dofinansowania lub sfinansowania studiów aplikując do m.in.:
- Bazy Usług Rozwojowych (BUR) prowadzonej przez PARP
- PFRON
- Urzędu Pracy
- Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (pożyczka nieoprocentowana na studia)
Rekrutacja
Rekrutacja trwa do pierwszego zjazdu lub do wyczerpania się limitu miejsc na studiach.
Znaczna część zajęć odbywa się w formie warsztatów i symulacji czynności z udziałem psychologów. Aby zapewnić pełen komfort i efektywność zajęć liczba miejsc na studiach jest ograniczona.
Istnieje możliwość zmiany kierunku studiów (z psychologii sądowej na psychologię śledczą i odwrotnie) po 1 zjeździe, który jest wspólny dla obu kierunków. W tym celu należy skonsultować to z Koordynatorem Studiów.
Po przyjęciu na studia oraz decyzji o uruchomieniu kierunku zostaną przekazane dostępy do systemów informatycznych Warszawskiej Akademii Medycznej.
Zaświadczenie o wpisie na listę słuchaczy jest wystawiane na prośbę uczestnika studiów.
Zapisy
Zapisy na studia przyjmujemy na adres podyplomowe@wam.edu.pl – po wysłaniu zgłoszenia przekażemy szczegóły procedury rekrutacyjnej