Czym jest zapalenie kaletki
Zapalenie kaletki to stan zapalny tkanki łącznej tworzącej kaletkę maziową, czyli strukturę, która znajduje się w punktach, gdzie mięśnie i ścięgna przesuwają się po kościach. Kaletki maziowe ochraniają staw przed zmianami zwyrodnieniowymi i procesami degeneracyjnymi, upośledzenie ich funkcji może więc mieć nieprzyjemne skutki w postaci bólu, obrzęku oraz usztywnienia stawu.
Co to jest kaletka
Kaletka maziowa, z łac. bursa synovialis, to struktura o zróżnicowanym, pęcherzykowym kształcie, posiada cieniutkie ściany i znajduje się w miejscach, które są wybitnie narażone na pojawianie się tarcia i gdzie pożądane jest wzajemne ślizganie poszczególnych struktur anatomicznych między sobą. Te miejsca to przestrzenie pomiędzy skórą a kością, ścięgnem a torebką stawową, a także w przedziale kostno–mięśniowym.
Funkcją kaletki jest produkcja mazi stawowej zapewniającej wilgotne środowisko sprzyjające procesowi poślizgu. Tym samym, jej prawidłowe funkcjonowanie przyczynia się do ochrony przed procesami przedwczesnego zużycia stawów, ich degeneracji oraz powstawania zmian zwyrodnieniowo–wytwórczych.
Wyróżnia się m.in. kaletkę przedrzepkową, nadrzepkową, podrzepkową – zaliczane do kaletek kolana, czy kaletkę ścięgna Achillesa.
Przyczyny zapalenia kaletki
Zapalenie kaletek maziowych może być wynikiem sumujących się w czasie mikrourazów powstałych w efekcie długotrwałych przeciążeń. Mowa tutaj o nadmiernej kompresji kaletki spowodowanej np. noszeniem zbyt ciasnych butów (zapalenie kaletki w stopie) czy wymuszoną pozycją w pracy, nawykach w postaci podpierania się na łokciach podczas siedzenia oraz leżenia.
Gwałtowny uraz prowadzący do złamania bariery regeneracyjnej i wytrzymałościowej tkanek także jest czynnikiem predysponującym do powstania stanu zapalnego kaletki maziowej. Zalicza się tutaj uderzenia, upadki i kontuzje podczas których generowana jest olbrzymia siła kompresyjna.
Objawy zapalenia kaletki
Zapalenie kaletek maziowych może dawać bardzo różne symptomy i odmienny charakter nasilenia. Najczęściej pojawiające się objawy zapalenia kaletki maziowej to:
- zaczerwienie skóry,
- ocieplenie danej okolicy,
- obrzęk,
- bolesność samoistna, która nasila się z reguły pod wpływem wykonywanego ruchu,
- usztywnienie stawu,
- tkliwe palpacyjnie mogą okazać się okoliczne struktury miękkotkankowe.
Diagnostyka
Podczas badania fizykalnego lekarz stwierdza często obecność zbiornika płynowego i podwyższoną temperaturę ciała. Jest to efekt nadprodukcji płynu przez podrażnioną kaletkę stawową. Jej poszerzenie i pojawiająca się opuchlizna mogą narastać, gromadzi się płyn przesiękowy. Niekiedy dochodzi dodatkowo do zainfekowania przez bakterie (może to dotyczyć zarówno kaletki kolanowej, kaletki maziowej w stopie, kaletki Achillesa czy kaletki maziowej przedrzepkowej).
Aby dogłębniej przeanalizować zapalenie kaletki, lekarz dokonuje badania obrazowego z wykorzystaniem ultrasonografu, co pozwala na dokładne zobrazowanie ilości ewentualnego płynu przesiękowego oraz prognozę odnośnie możliwości i skuteczności proponowanego leczenia.
Nagromadzenie bardzo dużej ilości płynu przesiękowego będzie wymuszało pobranie jego próbki do badania i oceny pobranej treści. Gwałtowny uraz mogący być przyczyną owego stanu niesie za sobą także ryzyko złamania. W tej sytuacji specjalista może podjąć decyzję o wykonaniu badania różnicowego w postaci zdjęcia rentgenowskiego.
Leczenie zapalenia kaletki
Leczenie zapalenia kaletki jest uzależnione od ilości nagromadzonego płynu, jego charakteru i tempa przybywania. I tak, w sytuacji, kiedy aspirowana treść jest ropna, oznacza to, że doszło najprawdopodobniej do infekcji bakteryjnej i sama ewakuacja płynu będzie wówczas niewystarczająca. Niezbędne jest wdrożenie w takiej sytuacji antybiotykoterapii. Czasami dokonuje się także punkcji, wspomagając ewakuację nadmiernej ilości cieczy. W razie nasilonych objawów stanu zapalnego warto zastosować dostawowe iniekcje z glikokortykosteroidów (raz na kilka miesięcy), znacząco pomaga to w regeneracji i obniżeniu bólu spowodowanego zapaleniem kaletki maziowej. W celu poprawy funkcji stawów rekomendowane są także preparaty zawierające kwas hialuronowy.
W przypadku nieskuteczności leczenia zachowawczego stosuje się metody operacyjne. Wówczas dokonuje się resekcji kaletki. Taką procedurę stosuje się np. w zapaleniu kaletki maziowej kolana, (usunięcie kaletki przedrzepkowej), jest to zabieg artroskopowy. Nieco mniej inwazyjną procedurą jest drenaż., nie zawsze jednak jest on w pełni skuteczny. Polega na przecięciu skóry, czasowym zamieszczeniu drenu, którego zadaniem jest wspomaganie usuwania nadmiaru gromadzącego się nieustannie płynu. Zazwyczaj dren jest pozostawiany na kilka dni.
Działania związane z zastosowaniem procedur rehabilitacyjnych są stosowane w sytuacji, kiedy mamy do czynienia z przejrzystym płynem – sugeruje to zapalenie aseptyczne, oraz z płynem krwistym – uraz. Wtedy rekomendowane są zabiegi fizykalne i maści na zapalenie kaletki. Wśród nich wyróżnia się miejscowe schładzanie parami azotu – krioterapię, laseroterapię, magnetostymulację oraz stymulowanie wchłaniania jonów leku o działaniu przeciwzapalnym za pomocą prądu (jonoforeza).
Domowe sposoby na zapalenie kaletki to wykorzystanie pozycji odciążających (w tym celu wykorzystuje się również czasowe unieruchomienie w ortezie), unikanie aktywności ruchowej i schładzanie miejsca bólowego za pomocą okładów z lodu lub zimnych kompresów.
Przewlekłe zapalenie kaletki maziowej wymaga wykorzystania dodatkowo ćwiczeń poprawiających stabilizację oraz przywracających normy długości mięśni, zakres ruchomości. Ważne jest także zmodyfikowanie miejsca pracy – regulacja wysokości krzesła, biurka. Unikać należy aktywności o gwałtownym przebiegu, mogących być ryzykiem przeciążenia tkanek. Postępowanie jest zazwyczaj bardzo podobne niezależnie od lokalizacji – zapalenie kaletki maziowej barku, kolana, piętowej, czy palucha.
