Mózg to najważniejszy z ludzkich organów. Mózgowie człowieka pełni wiele skomplikowanych funkcji, dlatego nie budzi fakt, jak złożona jest budowa mózgowia. Zasadniczo wyróżnia się trzy części mózgowia: mózg właściwy, międzymózgowie oraz pień mózgu – każda z nich różni się budową, ale też pełnioną funkcją.
Mózg, jest jednym z najważniejszych i posiadających najbardziej skomplikowaną budowę ludzkich narządów. Mózgowie wraz z rdzeniem kręgowym wspólnie tworzą ośrodkowy układ nerwowy. To właśnie w strukturach mózgowia kontrolowany jest przebieg różnorodnych procesów życiowych, takich jak chociażby oddychanie czy czynność serca. Zanim wykonamy jakąś czynność, w mózgowiu aktywowanych jest wiele rozmaitych ośrodków – wszystko to dzieje się po to, aby ciało we właściwy sposób wykonało zaplanowaną aktywność.
Mózg kobiety vs mózg mężczyzny – różnice
Mózgi poszczególnych ludzi mogą różnić się pod względem takich parametrów, jak masa czy objętość. Ogólnie jednak szacuje się, że średnia masa ludzkiego mózgu sięga od 1200 do 1400 gramów, jego średnia objętość jest natomiast różna w zależności od płci – żeński mózg osiąga zwykle około 1100 centymetrów sześciennych, objętość tego narządu u mężczyzn wynosi zazwyczaj około 1250 centymetrów sześciennych.
Rozmiar mózgu a inteligencja
Mózgowie nie ma jednak takiej masy z chwilą przyjścia człowieka na świat – u niemowlęcia średnia masa mózgu wynosi około 300 g, w związku z tym doskonale widać, że rozwój mózgu zachodzi nie tylko w okresie prenatalnym, ale i już po narodzinach człowieka. Teoretycznie wydawać by się mogło, że im większy mózg posiada człowiek, tym większa jest jego inteligencja. Zdania na ten temat są co prawda podzielone, jednak przeważają opinie dotyczące tego, że pomiędzy masą czy objętością mózgu a inteligencją tak naprawdę nie istnieje żaden związek.
Wyróżnia się cztery główne części mózgowia:
- mózg,
- międzymózgowie,
- pień mózgu,
- móżdżek.
Teoretycznie, na pierwszy rzut oka, półkule mózgowe są zbudowane symetrycznie, jednakże funkcjonalnie u ludzi typowo dominuje jedna z półkul mózgu. Zewnętrzną część półkul mózgu stanowi kora mózgu zbudowana z istoty szarej, w której zlokalizowane są ciała komórek nerwowych (neuronów). Pod istotą szarą zlokalizowana jest z kolei istota biała, składająca się z włókien (aksonów) komórek nerwowych.
Płaty mózgu
Powierzchnia mózgu jest silnie pofałdowana, dzięki czemu na tej samej powierzchni możliwe jest istnienie znacznie większej ilości komórek nerwowych niż w sytuacji, gdyby ta część mózgowia była całkowicie gładka. W obrębie półkul mózgu wyróżnia się zakręty oraz szczeliny. Obie półkule mózgu można podzielić również na płaty. Kierując się od przodu ku tyłowi, wymienia się następujące płaty mózgu:
- czołowy
- ciemieniowy
- skroniowy
- potyliczny
- brzeżny (znany także jako limbiczny)
W każdym z płatów mózgu znajdują się ośrodki odpowiadające za inne czynności ośrodkowego układu nerwowego.
Budowa mózgowia: międzymózgowie
Międzymózgowie (diencephalon) jest częścią mózgowia, która znajduje się pod półkulami mózgu. W jego skład wchodzą:
- wzgórze
- podwzgórze
- część nerwowa przysadki mózgowej
- szyszynka
Budowa mózgowia: pień mózgu
W obrębie pnia mózgu typowo wyróżnia się trzy elementy:
- śródmózgowie (mesencephalon),
- most (pons),
- rdzeń przedłużony (medulla oblongata).
Budowa mózgowia: móżdżek
Funkcją móżdżku jest kontrolowanie czynności ruchowych organizmu. To właśnie móżdżek jest odpowiedzialny za płynność oraz precyzję ruchów. Oprócz tego ta część mózgowia związana jest z zachowaniem równowagi, a także z utrzymywaniem prawidłowego napięcia mięśni.
Budowa mózgowia: układ limbiczny
Układ limbiczny zasadniczo nie jest wymieniany jako jedna z anatomicznych części mózgowia. W jego skład wchodzą elementy ośrodkowego układu nerwowego należące do różnych części mózgowia, są nimi m.in.:
- ciała suteczkowate,
- ciało migdałowate,
- hipokamp,
- wzgórze,
- ciało modzelowate.
Budowa mózgowia: osłony mózgowia
Budowa mózgowia: unaczynienia tętnicze i żylne. Krew tętnicza, bogata w tlen, do mózgowia dociera za pośrednictwem tętnic szyjnych wewnętrznych oraz tętnic kręgowych.
Budowa mózgowia: układ komorowy
Układ komorowy mózgowia składa się zasadniczo z czterech części:
- dwóch komór bocznych,
- komory III,
- komory czwartej (Znajduje się ona pomiędzy móżdżkiem a pniem mózgu. Komora IV ma trzy otwory – parzyste otwory Luschki i jeden otwór Magendiego, z których to płyn mózgowo-rdzeniowy przedostaje się do przestrzeni podpajęczynówkowej.
Budowa mózgowia: elementy komórkowe
O złożoności składu komórkowego mózgu może świadczyć chociażby ilość komórek zlokalizowanych w tej części ludzkiego ciała: szacunkowo samych neuronów w mózgowiu istnieje nawet prawie 100 miliardów, do tego należy doliczyć kolejną, podobną ilość komórek niebędących neuronami.
Poza komórkami nerwowymi w mózgowiu istnieją bowiem również rozmaite komórki glejowe, do których zalicza się m.in.
- astrocyty,
- oligodendrocyty,
- komórki ependymalne,
- komórki mikrogleju.
